اتحادیه بینالمللی شیمی محض و کاربردی (به انگلیسی: International Union of Pure and Applied Chemistry) که آیوپاک (به انگلیسی: IUPAC) کوتاهشدهٔ آن است، یک سازمان غیر دولتی است که در سال ۱۲۹۸ (۱۹۱۹ میلادی) به دنبال نشستهای بینالمللی شیمی کاربردی به منظور ارتقای دانششیمی پایهگذاری شد. اعضای این اتحادیه را انجمنهای شیمی ملی تشکیل میدهند. بسیاری از انتشارات آیوپاک بر روی اینترنت قابل مشاهدهاست. دفتر مرکزی این تشکل که عضوی از آکادمی بین المللی علوم یا به عبارت صحیح (International Council for Science) محسوب میشود، در پارک تحقیقاتی مثلث در آمریکا واقع شدهاست. تاریخچه در سال ۱۸۶۰ اولین نیازها به وجود تشکل متمرکزی در حوزهٔ دانش شیمی احساس میشد که در پی آن دانشمندی آلمانی به نام فردریش آگوست ککوله چنین کمیتهای را افتتاح کرد که اولین و تنها تشکلی بود که نامگذاری ترکیبات آلی را به طور تخصصی بر عهده گرفت. طی سالهای جنگ جهانی دوم، آیوپاک همکاری نزدیکی با نیروهای متفقین داشت که البته در نتیجهٔ نهایی جنگ تاثیر زیادی نگذاشت. پس از اتمام جنگ نیز به آلمان غربی مجدداً برای عضویت در آیوپاک اجازه داده شد. در طی جنگ نیز این سازمان تلاشهای بیوقفهٔ خود را روی استانداردسازی نامگذاری عناصر متمرکز کرد. سال جهانی شیمی لوگوی سال جهانی شیمی
آیوپاک و یونسکو سازمانهایی هستند که به طور متمرکز نشستها و اهداف پروژههای ویژه برای این منظور را اداره میکنند. در سال ۲۰۱۱ که سال جهانی شیمی نامگذاری شدهبود، بر طبق نظر آیوپاک، بشر شاهد پیشرفتهای چشمگیری در زمینهٔ شیمی بوده است. شعار نشستهای این سال نیز «شیمی، زندگی ما، آیندهٔ ما» بود. جستارهاینامگذاری آیوپاک نظامی است که زیر نظر اتحادیه بینالمللی شیمی محض و کاربردی به نامگذاری مواد شیمیایی میپردازد. برای ابداع یک سیستم نامگذاری که جوابگوی حتی، پیچیدهترین ترکیبات باشد، کمیتهها و کمیسیونهای مختلفی به نمایندگی از طرف شیمیدانان از سال ۱۹۸۲ هر از چندگاهی تشکیل جلسه دادهاست. در وضعیت قبلی، سیستم آیوپاک (اتحادیة بینالمللی شیمی نظری و کاربردی) سیستمی است که مورد تائید قرار گرفتهاست. از آنجا که این سیستم شیوهٔ یکسانی را برای تمام خانوادههای ترکیبات آلی اعمال میکند، آن را به طور مفصل برای آلکانها بررسی میکنیم. قواعد اصلی سیستم آیوپاک به قرار زیرند: طولانیترین زنجیر مستقیم را به عنوان ساختمان اصلی انتخاب میکنیم، و ترکیب را به عنوان مشتقی از این ساختمان در نظر میگیریم که در آن جایگزینی هیدروژن توسط گروههای آلکیل صورت گرفتهاست. ایزوبوتان (I) را میتان نتیجه جایگزینی یک اتم هیدروژن پروپان به وسیله یک گروه متیل در نظر گرفت و بنابراین میتوان آن را متیل پروپان نامید. جائی که لازم باشد، همچون در ایزومرهای متیل پنتان (III,II)، شماره کربنی که گروه آلکیل به آن متصل است ذکر میگردد. در شماره گذاری زنجیر کربن اصلی، از انتهایی شروع میکنیم که منتج به استفاده از کمترین رقم گردد، بنابراین II را به جای ۴ – متیل پنتان، ۲- متیل پنتان مینامیم. اگر یک گروه آلکیل بیش از یک بار، به عنوان شاخه، بر روی زنجیر ظاهر شود. آنها را به وسیلة پیشوند دی، تری، تترا و غیره که نشان دهندة تعداد گروههای آلکیل است، مشخص میکنند و موقعیت هر گروه، همانند ۴،۲،۲- تری متیل پنتان (IV)، به وسیلة عدد نشان میدهند. اگر چندین گروه آلکیل مختلف متصل به زنجیر اصلی باشند، آنها را به ترتیب حروف الفباء نام میبریم؛ مانند ۳،۳- دیاتیل - ۵-ایزوپروپیل – ۴-متیل اکتان (V). (توجه کنید که ایزوپروپیل قبل از متیل میآید. به هر حال یک دیمتیل بعد از اتیل یا دیاتیل میآید.) قواعد و قراردادهای اضافی برای نامگذاری آلکانهای خیلی پیچیدهتر وجود دارند، اما پنج قاعده اصلی ذکر شده در اینجا برای ترکیباتی که ما با آنها برخورد میکنیم کافی هستند. آلکیلهالیدها که اغلب در شیمی آلکانها ظاهر میشوند هالوآلکان نامیده میشوند؛ یعنی هالوژن به عنوان یک زنجیر جانبی در نظر گرفته میشود. در ابتدا نام آلکان را بدون توجه به حضور هالوژن ذکر کرده، سپس فلوئورو، کلرو، برمو، یا یدو را همراه با اعداد و پیشوندهای لازم اضافه میکنیم. نام دیگر پیریدین:o-استیل سالسیلیک اسید هست.
نظرات شما عزیزان: